بیشتر آریتمی‌ها بی‌ضرر در نظر گرفته می‌شوند و اقدامی برای درمان آنها انجام نمی‌شود. هنگامی که پزشک شما تشخیص دهد که شما آریتمی دارید، باید بفهمد که آیا این آریتمی غیرطبیعی است یا صرفاً منعکس‌کننده فرآیندهای طبیعی قلب است. او همچنین تعیین خواهد کرد که آیا آریتمی شما از نظر بالینی مهم است یا خیر؛ یعنی این‌که آیا باعث ایجاد عوارض می‌شود، یا احتمال دارد شما را در معرض خطر آریتمی‌های جدی‌تر یا عوارض آریتمی در آینده قرار دهد یا خیر. اگر آریتمی شما غیرطبیعی و از نظر بالینی قابل‌توجه باشد، پزشک‌تان یک برنامه درمانی تعیین خواهد کرد.
هدف از درمان
- جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون برای کاهش خطر سکته، به‌خصوص برای افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial fibrillation)
- کنترل ضربان قلب در محدوده نسبتاً طبیعی
- بازیابی ریتم طبیعی قلب در صورت امکان
- درمان بیماری قلبی یا عامل مولد آریتمی
- کاهش احتمال سایر عوامل خطر بیماری قلبی و سکته
درمان کُندی ضربان قلب
اگر ضربان قلب آهسته یا برادی‌کاردی (Bradycardias) دلیل قابل‌اصلاح نداشته باشد، پزشکان اغلب آنها را با ضربان‌ساز درمان می‌کنند، زیرا فعلا دارویی وجود ندارد که بتواند به‌طور قابل‌اعتمادی سرعت قلب را افزایش دهد.
ضربان‌ساز مصنوعی یا Pacemaker دستگاه کوچکی است که معمولاً در نزدیکی استخوان ترقوه کاشته می‌شود. یک یا چند سیم با نوک الکترود از ضربان‌ساز، از طریق رگ‌های خونی به قلب داخلی شما کشیده می‌شود. اگر ضربان قلب شما خیلی آهسته باشد یا متوقف شود، ضربان‌ساز تکانه‌های الکتریکی می‌فرستد که قلب شما را تحریک می‌کند تا با یک ضربان ثابت به تپش ادامه دهد.
درمان ضربان قلب سریع
برای رفع ضربان قلب سریع یا تاکی‌کاردی (Tachycardias)، درمان ممکن است شامل یک یا چند مورد از اقدامات زیر باشد:
مانور واگال (Vagal maneuvers)
ممکن است با استفاده از مانورهای خاصی که شامل نگه داشتن نفس، غوطه‌ور کردن صورت در آب یخ و یا سرفه می‌شود، بتوانید آریتمی‌های بالای نیمه‌ی پایینی قلب (تاکی‌کاردی فوق‌بطنی) را متوقف کنید.
این کارها بر اعصاب واگ یا همان سیستم عصبی که ضربان قلب شما را کنترل می‌کند، تأثیر می‌گذارد و اغلب باعث کاهش ضربان قلب می‌شود. با این حال، باید توجه داشت مانورهای واگال برای همه انواع آریتمی مؤثر نیست.
مصرف دارو
برای بسیاری از انواع تاکی‌کاردی، ممکن است دارو برای کنترل ضربان قلب یا بازگرداندن ریتم طبیعی قلب تجویز شود. بسیار مهم است که هر داروی ضدآریتمی را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید تا عوارض را به حداقل برسانید. اگر فیبریلاسیون دهلیزی دارید، ممکن است پزشک داروهای رقیق‌کننده خون برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی خطرناک تجویز کند.
کاردیوورژن (Cardioversion)
اگر نوع خاصی از آریتمی مانند فیبریلاسیون دهلیزی دارید، پزشک ممکن است از کاردیوورژن استفاده کند که می‌تواند به عنوان یک پروسه درمانی، و یا با استفاده از دارو انجام شود. در این روش، یک شوک از طریق الکترودهایی که بر روی سینه بیمار قرار داده می‌شوندبه قلب وارد می‌شود. جریان بر تکانه‌های الکتریکی در قلب شما تأثیرمی‌گذارد و می‌تواند ریتم طبیعی آن را بازگرداند.
ابلیشن کاتتر (Catheter ablation)
در این روش، پزشک یک یا چند کاتتر را از طریق رگ‌های خونی به قلب شما می‌رساند. الکترودهای موجود در نوک کاتتر می‌توانند با استفاده از گرما، سرمای شدید یا انرژی رادیوفرکانسی، نقطه کوچکی از بافت قلب را از بین ببرند و یک انسداد الکتریکی در طول مسیرِ عامل آریتمی شما ایجاد کنند.
دستگاه‌های قابل‌کاشت
درمان آریتمی قلبی همچنین ممکن است شامل استفاده از یک دستگاه کاشتنی باشد:
ضربان‌ساز
ضربان‌ساز مصنوعی، یک دستگاه قابل‌کاشت است که به کنترل ریتم غیرطبیعی قلب کمک می‌کند. یک دستگاه کوچک در زیر پوست نزدیک به استخوان ترقوه، در طی یک عمل جراحی کوچک قرار داده می‌شود. یک سیم عایق از دستگاه به سمت قلب امتداد می‌یابد، جایی که به‌طور دائم متصل می‌شود. اگر ضربان‌ساز، ضربان قلب غیرطبیعی را تشخیص دهد، تکانه‌های الکتریکی از خود ساطع می‌کند که قلب شما را تحریک می‌کند تا با ضربان طبیعی کار کند.
کاردیوورتر-دفیبریلاتور قابل‌کاشت (ICD)
اگر در معرض خطر ابتلا به ضربان قلب خطرناک یا نامنظم در نیمه پایینی قلب (تاکی‌کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی) هستید، ممکن است پزشک دستگاه Implantable cardioverter-defibrillator را تجویز کند. اگر ایست قلبی ناگهانی داشته‌اید و یا بیماری‌های قلبی خاصی دارید که خطر ایست قلبی ناگهانی را افزایش می‌دهد، پزشک ممکن است ICD را پیشنهاد کند.
ICD یک یونیت است که با باتری کار می‌کند و در زیر پوست نزدیک استخوان ترقوه کاشته می‌شود؛ شبیه به یک ضربان‌ساز. یک یا چند سیم دارای نوک الکترود از ICD از طریق وریدها به قلب ارسال می‌شود. ICD به طور مداوم ریتم قلب شما را کنترل می‌کند.
اگر این دستگاه ریتم غیرطبیعی قلب را تشخیص دهد، شوک‌هایی با انرژی کم یا زیاد ارسال می‌کند تا قلب را به ریتم طبیعی بازگرداند. ICD از بروز ریتم غیرطبیعی قلب جلوگیری نمی‌کند، اما در صورت بروز آن را برطرف می‌کند.
جراحی یا سایر روش ها
در برخی موارد، جراحی ممکن است درمان توصیه‌شده برای آریتمی قلبی باشد:
روش ماز
در روش ماز، جراح یک سری برش‌های جراحی در بافت نیمه بالایی قلب شما (دهلیز) ایجاد می‌کند تا یک الگو یا مسیر متشکل از بافت اسکار ایجاد کند. از آنجا که بافت اسکار، جریان الکتریکی را هدایت نمی‌کند، مانع از تکانه‌های الکتریکی سرگردان می‌شود که عامل بروز برخی از انواع آریتمی هستند.
این روش مؤثر است اما چون نیاز به جراحی دارد، معمولاً برای افرادی که از درمان‌های دیگر پاسخ نگرفته‌اند و یا برای کسانی که به دلایل دیگر جراحی قلب انجام می‌دهند، پیشنهاد می‌شود.
جراحی بای‌پس عروق کرونر
اگر علاوه بر آریتمی، بیماری شدید عروق کرونر دارید، پزشک ممکن است جراحی بای‌پس عروق کرونر را انجام دهد. این کارمی‌تواند جریان خون به قلب شما را بهبود بخشد.
طب جایگزین
تحقیقات آکادمیک در مورد اثربخشی روش‌های مختلف درمان‌های پزشکیِ مکمل و جایگزین برای درمان و کنترل آریتمی در حال انجام است. برخی از انواع درمان‌های مکمل و جایگزین ممکن است برای کاهش استرس مفید باشند، مانند:
- یوگا
- مدیتیشن
- تکنیک‌های آرام‌سازی
برخی مطالعات نشان داده‌اند که طب سوزنی ممکن است به کاهش ضربان قلب نامنظم در بعضی از انواع آریتمی‌ها کمک کند، اما تحقیقات بیشتری در این مورد لازم است.
نقش اسیدهای چرب امگا 3، ماده مغذی که در گوشت ماهی یافت می‌شود، در پیشگیری و رفع آریتمی هنوز ثابت‌شده نیست؛ اما به نظرمی‌رسد که این ماده ممکن است در پیشگیری و درمان برخی از آریتمی‌ها مفید باشد.