اکوکاردیوگرام دو بعدی
به زبان ساده، اکوکاردیوگرام (اکو) آزمایشی برای دستیابی به یک طرح کلی از حرکت قلب شماست. در طول اکو، از امواج اولتراسوند (امواج صوتی با فرکانس بالا) استفاده می‌شود و از طریق حرکت دادنِ یک مبدل بر روی قفسه سینه، از دریچه‌های قلب و حفره‌های شما عکس گرفته می‌شود. این کار به پزشکان کمک می‌کند تا عملکرد پمپاژ قلب را ارزیابی کنند.
پزشکان اغلب اکو را با سونوگرافی داپلر و تکنیک‌های داپلر رنگی برای ارزیابی جریان خون در دریچه‌های قلب ترکیب می‌کنند.
اکوکاردیوگرافی از تابش اشعه استفاده نمی‌کند و از این لحاظ با آزمایش‌های دیگر مانند عکس‌برداری با اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن که از مقادیر کمی اشعه استفاده می‌کنند، متفاوت است.
دلایل تجویز
- آترواسکلروز. انسداد تدریجی رگ‌ها توسط مواد چرب و سایر مواد موجود در جریان خون. این حالت می‌تواند تدریجاً منجر به مشکلاتی در دیواره یا عملکرد پمپاژ قلب شما شود.
- کاردیومیوپاتی. بزرگ شدن قلب به دلیل ضخیم یا ضعیف شدن ماهیچه قلب.
- بیماری قلبی مادرزادی. نقص در یک یا چند ساختار قلب که در طول تشکیل جنین رخ می‌دهد، مانند نقص سپتوم بطنی (وجود حفره در دیواره‌ی بین دو بخش پایینی قلب).
- نارسایی قلبی. وضعیتی که در آن، عضله قلب در بازه‌ی آرامش قلب ضعیف یا سفت شده و خون نمی‌تواند به طور موثر پمپاژ شود. این عارضه می‌تواند باعث تجمع مایع (احتقان) در رگ‌های خونی و ریه ها، و همچنین اِدِم (تورم) در پاها، مچ پا و سایر قسمت‌های بدن شود.
- آنوریسم. گشاد شدن و ضعیف شدن بخشی از عضله قلب یا آئورت (شریان بزرگی که خون اکسیژن‌دار را از قلب به بقیه بدن می‌رساند).
- بیماری دریچه قلب. اختلال در عملکرد یک یا چند دریچه قلب که ممکن است باعث اختلال در جریان خون در قلب شود. گاهی احتمال دارد دریچه‌ها باریک شوند و از جریان خون از طریق قلب یا خارج شدن به ریه‌ها و بدن جلوگیری کنند. دریچه‌ها همچنین می‌توانند موجب نشتی جریان خون به سمت عقب شوند. علاوه بر این، اکوکاردیوگرام می‌تواند وجود عفونت در بافت دریچه قلب را بررسی کند.
- تومور قلبی. تومور قلب ممکن است در سطح بیرونی قلب، در یک یا چند بخش قلب و یا در بافت عضلانی (میوکارد) قلب ایجاد شود.
- پریکاردیت. بروز التهاب یا عفونت در کیسه‌ای که قلب را احاطه کرده است.
- افیوژن پریکارد یا تامپوناد. کیسه اطراف قلب ممکن است پر از مایع، خون یا عفونت شود. این مسئله می‌تواند عضله قلب را تحت فشار قرار دهد و از ضربان و پمپاژ طبیعی خون جلوگیری کند و منجر به علائمی مثل سرگیجه، سبکی سر یا افت خطرناک فشار خون شود.
- نقص دیواره بین‌دهلیزی یا سپتوم. مسیرهای بین سمت راست و چپ قلب ممکن است از بدو تولد غیرطبیعی باشند؛ همچنین ممکن است این مسئله در اثر ضربه و یا پس از حملات قلبی رخ دهد. این عیوب در محفظه‌های پرکننده بالایی (دهلیزها) یا محفظه‌های پمپاژ پایینی (بطن‌ها) رخ می‌دهد. این عارضه می‌تواند باعث نارسایی قلبی یا تضعیف جریان خون شود و خطر سکته را افزایش دهد.
- شانت. شانت‌ها را می‌توان در نقایص سپتوم دهلیزی و بطنی مشاهده کرد، همچنین در صورت وجود جریان غیرطبیعی خون از ریه‌ها و کبد.
آماده‌سازی اولیه برای اکو
پزشک چگونگی انجام اکو را برای شما توضیح خواهد داد و اگر سؤالی داشته باشید، شما را راهنمایی خواهد کرد. به طور کلی، پیش از اکو نیازی به انجام هیچ‌گونه آمادگی مانند ناشتایی ندارید. با این حال:
- تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی را که مصرف می‌کنید به پزشک بگویید.
- اگر ضربان‌ساز قلب دارید پیش از اکو آن را اطلاع دهید.
بر اساس وضعیت پزشکی شما، پزشک ممکن است آماده‌سازی خاصی را تجویز کند.
مراحل انجام اکوکاردیوگرافی دو بعدی
اکوکاردیوگرافی (ECG) ممکن است به صورت سرپایی یا به عنوان بخشی از روند درمان شما در بیمارستان انجام شود. روش انجام این تست ممکن است بسته به شرایط شما و نیز نظر پزشک شما متفاوت باشد. اما به طور کلی، اکوکاردیوگرافی شامل این اقدامات است:
- هرگونه جواهرات یا اشیایی را که ممکن است در روند کار اختلال ایجاد کند، درمی‌آورید. البته همراه داشتن عینک، دندان مصنوعی یا سمعک بلامانع است.
- روپوش ویژه برای اکو می‌پوشید.
- روی یک میز یا تخت، به پهلوی چپ خود دراز خواهید کشید. ممکن است یک بالش در پشت شما قرار داده شود.
- سپس به یک مانیتور ECG متصل خواهید شد که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و با استفاده از الکترودهای کوچک به شکل برچسب، عملکرد قلب را در طول آزمایش نظارت می‌کند.
- اتاق تاریک خواهد شد تا تصاویر روی مانیتور اکو، توسط پزشک به‌خوبی قابل‌مشاهده باشد.
- پزشک، ژل گرم‌شده را روی قفسه سینه شما قرار می‌دهد و سپس پروب مبدل را روی ژل می‌گذارد. وقتی پزشک مبدل را برای گرفتن تصاویر مورد نظر از قلب شما قرار می‌دهد، کمی احساس فشار خواهید کرد.
- در طول آزمایش، پزشک پروب مبدل را به اطراف حرکت می‌دهد و میزان فشار متفاوتی را برای گرفتن تصاویر بخش‌ها و ساختارهای مختلف قلب شما اِعمال می‌کند. البته میزان فشار پروب نباید در حد ناراحت‌کننده باشد. اگر این مسئله باعث ناراحتی شما شد، آن را به پزشک اطلاع دهید. ممکن است از شما خواسته شود که نفس خود را حبس کنید، نفس عمیق بکشید و یا از طریق بینی نفس بکشید.
- اگر ساختار قلب شما به‌درستی قابل‌مشاهده نباشد، ممکن است پزشک از آنژیوکت و تزریق وریدی کنتراست استفاده کند تا حفره‌های قلب بهتر دیده شوند.
- پس از آن که ژل را از سینه پاک کردید، پدهای الکترود ECG برمی‌داشته می‌شود. سپس می‌توانید لباس‌های خود را بپوشید.
خطرات احتمالی
این روش تصویربرداری تهاجمی نیست و خطرات بسیار کمی به همراه دارد. ممکن است از قرار گرفتن مبدل کمی ناراحت شوید زیرا به سطح بدن فشار وارد می‌کند. برای برخی از افراد، دراز کشیدن به مدت طولانی بر روی میز معاینه ممکن است باعث ناراحتی یا درد شود.
بسته به وضعیت سلامتی خاص شما، ممکن است خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. بر این اساس قبل از انجام اکو، هرگونه نگرانی یا شرایط خاص را با پزشک خود در میان بگذارید.
نتایج به‌دست‌آمده از اکو
اطلاعات اکوکاردیوگرام ممکن است این مسائل را مشخص کند:
- تغییرات در اندازه قلب. دریچه‌های قلبِ ضعیف یا آسیب‌دیده، فشار خون بالا و سایر بیماری‌ها می‌توانند باعث ضخیم‌تر شدن دیواره‌های قلب یا بزرگ شدن حفره‌های قلب شوند.
- قدرت پمپاژ. اکوکاردیوگرام می‌تواند نشان دهد که با هر ضربان قلب، چه مقدار خون از یک بخش پُر شده‌ی قلب پمپاژ می‌شود، که به آن کسر جهشی (EF) می‌گویند. این آزمایش همچنین نشان می‌دهد که قلب در یک دقیقه چقدر خون پمپاژ می‌کند، که برون‌ده قلبی یا بازده قلبی نامیده می‌شود. اگر قلب خون کافی برای نیازهای بدن پمپاژ نکند، علائم نارسایی قلبی رخ می‌دهد.
- آسیب عضله قلب. این آزمایش نشان می‌دهد که چگونه دیواره قلب به پمپاژ خون به قلب کمک می‌کند. مناطقی از دیواره قلب که ضعیف حرکت می‌کنند ممکن است آسیب دیده باشند. چنین صدماتی ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن یا حمله قلبی رخ داده باشد.
- اختلالات دریچه قلب. اکوکاردیوگرام می‌تواند نحوه باز و بسته شدن دریچه‌های قلب را نمایش دهد. از این آزمایش اغلب برای بررسی نشتی دریچه‌های قلب استفاده می‌شود و همچنین می‌تواند به تشخیص اختلالات دریچه مانند نارسایی دریچه قلب و تنگی دریچه کمک کند.
- نقص مادرزادی قلب. اکوکاردیوگرام می‌تواند تغییرات در ساختار قلب و دریچه‌های قلب را نشان دهد. این تست همچنین برای بررسی تغییرات احتمالی در اتصالات بین قلب و عروق خونی اصلی انجام می‌شود.
سؤالات پرتکرار
انجام اکو معمولاً 40 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. البته اکو از طریق مری ممکن است تا 90 دقیقه طول بکشد.
اکوکاردیوگرام برای بررسی مشکلات ساختاری قلب مفید است اما با این حال، این تست ممکن است بهترین روش برای بررسی وضعیت عروق کرونر نباشد.
انسداد می‌تواند باعث تغییر در ساختار قلب شود. پزشکان با این روش معمولاً می‌توانند تغییرات عملکرد قلب یا عضلات ضعیف یا دیواره‌های نازک‌تر قلب را تشخیص دهند که منجر به تجویز آزمایش‌های بیشتری مانند آنژیوگرافی عروق کرونر می‌شود.
اکوکاردیوگرام نمی‌تواند اختلالات و مشکلات الکتریکی قلب را که بر ریتم آن تأثیر می‌گذارد، بررسی کند اما می‌تواند اثرات این ناهنجاری‌ها را بر روی قلب ارزیابی کند.
اکوکاردیوگرام و الکتروکاردیوگرام (EKG یا ECG) دو روش برای بررسی سلامت قلب شما هستند. اما آنها موارد متفاوتی را بررسی می‌کنند و انواع مختلفی از اطلاعات پزشکی را تولید می‌کنند.
اکو، ساختار کلی و عملکرد قلب شما را بررسی می‌کند. این تصاویر متحرک از قلب شما تولید می‌شود.
الکتروکاردیوگرام، فعالیت الکتریکی قلب شما را بررسی می‌کند و به جای عکس‌برداری از قلب، یک نمودار تولید می‌کند. خطوط روی این نمودار، ضربان و ریتم قلب را نمایش می‌دهد.
به طور کلی مراقبت خاصی بعد از اکو وجود ندارد. پس از اکو می‌توانید رژیم غذایی و فعالیت‌های روزمره‌ی خود را از سر بگیرید، مگر اینکه پزشک دستورالعمل دیگری به شما بدهد.
اکو قلب معمولا در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های قلب انجام می‌گیرد. کلینیک تخصصی قلب دکتر خضرلو، آماده پذیرش و انجام انواع اکوی قلب در تبریز و آذربایجان شرقی است. برای مشاوره و رزرو وقت با ما تماس بگیرید.
